زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

اولواالالباب و وعده‌های خدا (قرآن)





«اولوا الالباب» یعنی صاحبان عقل ، اندیشه، درک و دارای بینایی جان ، در مقابل جاهلان، نادانان و کوردلان در پذیرش حق است.


۱ - ریشه



«اولوا الالباب» کلمه «اولوا» اسم جمع است؛ یعنی مفردی است که دلالت بر معنای جمع دارد؛ چون مفردش «ذو» به معنای صاحب است. اولوا نیز به معنای صاحبان می‌باشد.
[۱] مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج۱۲، ص۱۶۷.

«الباب» به معنای عقول، جمع لب است. و لب یعنی عقل خالص و نا آلوده... بنابراین هر لب، عقل است ولی هر عقل لب نیست.

۲ - اولواالالباب در قرآن



این کلمه ۱۶ بار در قرآن کریم به کار رفته است. خداوند چهار بار در قرآن، انسان‌های متفکر را مورد خطاب قرار داده که یکی از آن چهار مورد در آیه «ا فمن یعلم انما انزل الیک من ربک الحق کمن هو اعمی انما یتذکر اولوا الالباب»، (آیا کسی که می‌داند آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده حق است، همانند کسی است که نابیناست؟! تنها صاحبان اندیشه متذکر می‌شوند) است.

۳ - مصداق روشن



بنابر روایتی که از امام صادق علیه‌السّلام نقل شده است، مصداق روشن و آشکار اولوا الالباب، شیعیانی هستند که به ولایت امامان به طور عموم و امام علی علیه‌السّلام به طور ویژه ایمان آورده و با آن حضرت بیعت نموده و بر بیعت خویش باقی مانده‌اند.

۴ - خواسته اولواالالباب



تحقق وعده‌های الهی، خواسته اولواالالباب از پروردگار خویش است.
«... لایـت لاولی الالبـب»؛ مسلماً در آفرینش آسمانها و زمین ، و آمد و رفت شب و روز ، نشانه‌های (روشنی) برای خردمندان است.

۵ - تفسیر آیه



ان فی خلق السماوات و الارض آیات قرآن تنها برای خواندن نیست، بلکه برای فهم و درک مردم نازل شده و تلاوت و خواندن آیات مقدمه‌ای است، برای اندیشیدن، لذا در آیه فوق نخست اشاره به عظمت آفرینش آسمان و زمین کرده و می‌گوید در آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شد شب و روز نشانه‌های روشنی برای صاحبان خرد و اندیشمندان است" (تعبیر به اولی الالباب که در این آیه و چند آیه دیگر از قرآن مجید دیده میشود، اشاره لطیفی است به صاحبان عقل زیرا" لب" در اصل بمعنی خالص هر چیزی است، و عصاره خالص وجود آدمی همان عقل و اندیشه و مغز اوست) و باین ترتیب مردم را به اندیشه در این آفرینش بزرگ جلب و جذب می‌کند، تا هر کس به اندازه پیمانه استعداد و تفکرش از این اقیانوس بی کران.
سهمی ببرد و از سرچشمه صاف اسرار آفرینش سیراب گردد. و براستی، جهان آفرینش، و نقش‌های بدیع و طرحهای زیبا و دل انگیز آن و نظامات خیره کننده‌ای که بر آنها حکومت می‌کند کتاب فوق العاده بزرگی است که هر حرف و کلمه آن دلیل بسیار روشن، بر وجود و یکتایی آفریدگار جهان است.
ربنا وءاتنا ما وعدتنا علی رسلک ولاتخزنا یوم القیـمة انک لاتخلف المیعاد.

۶ - وعده پاداش



وعده پاداش به خردمندان مؤمن و وفای به آن، از سوی خداوند، پرتوی از ربوبیت اوست.
... لایـت لاولی الالبـب «ربنا وءاتنا ما وعدتنا علی رسلک ولاتخزنا یوم القیـمة انک لاتخلف المیعاد»؛ پروردگارا! آنچه را به وسیله پیامبرانت به ما وعده فرمودی، به ما عطا کن! و ما را در روز رستاخیز ، رسوا مگردان! زیرا تو هیچ‌گاه از وعده خود، تخلف نمی‌کنی.

۵ - تفسیر آیه



آنها در آخرین مرحله و پس از پیمودن راه توحید و ایمان به رستاخیز و اجابت دعوت پیامبران و انجام وظائف و مسئولیتهای خویش از خدای خود تقاضا میکنند و میگویند اکنون که ما به پیمان خویش وفا کردیم بار الها آنچه را تو به وسیله پیامبران وعده فرمودی و مژده دادی به ما مرحمت کن، و ما را در روز رستاخیز رسوا مگردان زیرا تو هر چه را وعده دهی تخلف ناپذیر است.
تکیه کردن روی عنوان" رسوا نشدن" بار دیگر این حقیقت را تاکید میکند که آنها به خاطر اهمیتی که برای شخصیت خویش قائلند، رسوایی را از دردناکترین مجازات‌ها میدانند و لذا انگشت روی آن میگذارند.
از امام صادق علیه‌السّلام نقل شده که فرمود: هر کسی را کار مهمی پیش آید پنج بار بگوید" ربنا" خداوند او را از آنچه می‌ترسد رهایی می‌بخشد و به آنچه امید دارد نائل میگرداند عرض کردند چگونه پنج بار" ربنا" بگوید فرمود این آیات- را که مشتمل بر پنج" ربنا" است بخواند و به دنبال آن اجابت پروردگار است زیرا میفرماید: " فاستجاب لهم ربهم... " ناگفته پیداست که تاثیر واقعی و عمیق این آیات در صورتی است که زبان انسان در آن هماهنگ با دل و عمل انسان باشد، و مضمون آیات که طرز تفکر خردمندان و عشق و علاقه آنها را به خدا و توجه آنها را به مسئولیتها و انجام اعمال نیک میرساند در جان آنها جایگزین شود، و همان حال خضوع و خشوع را پیدا کنند که خردمندان با ایمان، به هنگام مناجات با خدای خود، پیدا می‌کردند.

۸ - اعتراف خردمندان



خردمندان، به عدم تخلف خداوند از وعده‌های خویش اعتراف می‌کنند.
... لایـت لاولی الالبـب• ربنا وءاتنا ما وعدتنا علی رسلک ولاتخزنا یوم القیـمة انک لاتخلف المیعاد.

۹ - واسطه خداوند



پیامبران، واسطه خداوند در وعده پاداش به خردمندان هستند.
... لایـت لاولی الالبـب• ربنا وءاتنا ما وعدتنا علی رسلک ولاتخزنا یوم القیـمة انک لاتخلف المیعاد.

۱۰ - پانویس


 
۱. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج۱۲، ص۱۶۷.
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۲، ص۱۶۵.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۶.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۱۹۷.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۲۶۹.    
۷. آل عمران/سوره۳، آیه۷.    
۸. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.    
۹. مائده/سوره۵، آیه۱۰۰.    
۱۰. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۱۱.    
۱۱. رعد/سوره۱۳، آیه۱۹.    
۱۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۵۲.    
۱۳. صاد/سوره۳۸، آیه۲۹.    
۱۴. صاد/سوره۳۸، آیه۴۳.    
۱۵. زمر/سوره۳۹، آیه۹.    
۱۶. زمر/سوره۳۹، آیه۱۸.    
۱۷. زمر/سوره۳۹، آیه۲۱.    
۱۸. غافر/سوره۴۰، آیه۵۴.    
۱۹. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۰.    
۲۰. رعد/سوره۱۳، آیه۱۹.    
۲۱. قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۷۶ – ۱۷۷.    
۲۲. شرح الأخبار فی مغربی، نعمان بن محمد، فضائل الأئمة الأطهار علیهم السلام‌، ج۳، ص۴۷۳.    
۲۳. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‌۳، ص۲۴۴.    
۲۵. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۴.    
۲۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.    
۲۷. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۴.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‌۳، ص۲۴۹.    
۲۹. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.    
۳۰. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۴.    
۳۱. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.    
۳۲. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۴.    


۱۱ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۳۰۷، برگرفته از مقاله «اولواالالباب و وعده‌های خدا».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.